Φρανκενστάην ο περιηγητής

Η ιστορία του παράξενου δόκτωρα Frankenstein, γραμμένη από την Mary Shelley, αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη -παγκοσμίως- προσπάθεια συγγραφής επιστημονικής φαντασίας. Αυτού του είδους τα βιβλία σχεδόν πάντα περιέχουν κι αληθινά στοιχεία, επιμελώς περιτρυγισμένα από την φαντασία του κάθε συγγραφέα. Αυτό βεβαίως συμβαίνει και στην συγκεκριμένη νουβέλα. Εάν δεν την έχετε διαβάσει ποτέ μέχρι τώρα, σας προτείνω να το κάνετε σύντομα.


Προσωπικά θεωρώ πως πρόκειται για μια ιστορία μέσα σε μια άλλη ιστορία. Η τεχνική γραφής που χρησιμοποιήθηκε άλλωστε προδίδει κάτι τέτοιο. Σίγουρα σημαντικότερη ιστορία είναι αυτή των πειραμάτων του δόκτωρα Victor, και το τερατώδες δημιούργημά του, ο Adam. Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμη...

Το βιβλίο ξεκινά με τις επιστολές του καπετάνιου Robert Walton, που βρίσκεται σε ένα ταξίδι εξερεύνησης του Βόρειου πόλου, προς την αδερφή του. Όνειρο του Walton είναι να ανακαλύψει άγνωστες χώρες. Το πλοίο του όμως, λίγους μήνες μετά τον απόπλου του κι ενώ βρίσκεται κοντά στον πόλο, σταματάει αναγκαστικά κολλώντας σε πάγο, σε μια περιοχή που υπάρχει έντονη ομίχλη. Κάποια στιγμή που η ομίχλη υποχωρεί, ο καπετάνιος και το πλήρωμά του διακρίνουν στο βάθος να κινείται μια γιγαντιαία ανθρωπόμορφη σιλουέτα...
Το επόμενο πρωί, οι ναύτες βλέπουν δίπλα από το σταματημένο τους πλοίο έναν ταλαιπωρημένο άνθρωπο μέσα σ' ένα έλκηθρο. Κατεβαίνουν να τον βοηθήσουν και τον οδηγούν στο κατάστρωμά τους, παρέχοντάς του τροφή και ζεστά ρούχα. Δυο μέρες αργότερα, ο άνθρωπος αυτός έχει αναρρώσει και ξεκινά μια κουβέντα με τον καπετάνιο. Του λέει ότι βρέθηκε στην περιοχή εκείνη ψάχνοντας κάποιον που του είχε φύγει... Ο Walton διατείνεται πως ίσως έχει δει αυτόν που ψάχνει. Οι δυο άντρες συνεχίζουν τη συζήτηση και διαπιστώνουν πως αμφότεροι είναι λάτρεις της εξερεύνησης. Ο μυστηριώδης άνθρωπος συστήνεται ως Victor Frankenstein. Η βασική ιστορία της νουβέλας μόλις αρχίζει...


Δεν θα επεκταθώ περισσότερο, επιχειρώντας μια περίληψη όλων των κεφαλαίων. Αφενός επειδή η ανάγνωση του ίδιου του βιβλίου δεν αντικαθίσταται με ερασιτεχνικές περιλήψεις, αφετέρου επειδή μόνος σκοπός μου είναι να αναλύσω μερικά κομμάτια των επιστολών του καπετάνιου προς την αδερφή του. Επομένως, αυτό θα κάνω, μεταφράζοντας -όπου είναι αναγκαίο- ορισμένα σημεία από την αγγλική έκδοση του έργου.


Αρχικά, γίνεται σαφές ότι ο Walton είναι πεπεισμένος πως κάτι το εξαιρετικό κρύβεται στον Βόρειο πόλο. Γράφει σε κάποιο σημείο το εξής:
"Στο νου μου ο πόλος είναι μια όμορφη περιοχή, στην οποία ο ήλιος λάμπει συνεχώς. Νομίζω ότι σε λίγο καιρό θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τα χιόνια και τους πάγους και θα φτάσουμε σε μια ήρεμη θάλασσα, σε ένα μαγευτικό τοπίο. Εκεί ίσως να ζουν όντα που ποτέ άνθρωπος δεν έχει ξαναδεί. Ποιός ξέρει τί μπορεί να ζει σε μια περιοχή που παραμένει πάντοτε ηλιόλουστη; Ίσως βρω τη δύναμη που κάνει την βελόνα της πυξίδας μου να κινείται. Ίσως καταφέρω να γίνω μάρτυρας παραδεισένιων τοπίων, που θα ξεδιψάσουν την τόσο δυνατή περιέργειά μου, καθώς το πόδι μου θα πατά σε ένα κόσμο που δεν έφτασε ποτέ κανείς πριν από εμένα. "

Και συνεχίζει:
"Αυτό το ταξίδι είναι το όνειρό μου. Έχω μελετήσει προσεκτικά όλα τα υπόλοιπα ταξίδια που έχουν γίνει προς τον Βόρειο Ειρηνικό ωκεανό, γύρω από τον πόλο."

"Δεν ξέρω πότε θα επιστρέψω. Εάν επιτύχω, τότε ίσως μετά από μήνες ή ακόμα και μετά από χρόνια. Εάν αποτύχω, ίσως με δεις και πάλι σύντομα, ίσως και ποτέ."

Επιπρόσθετα, ο καπετάνιος λέει σε ένα άλλο σημείο των επιστολών πως, σαλπάροντας από τον Αρχάγγελο της Ρωσίας με προορισμό τον Βόρειο πόλο, έχει υπολογίσει να επιστρέψει πίσω από την αντίθετη πλευρά του πλανήτη. Αυτό σίγουρα προκαλεί εντύπωση. Για να δείξει κιόλας πως δεν υποννοεί κάποιο κλασσικό ταξίδι, λέει στην αδερφή του χαρακτηριστικά το εξής:
"Δεν μπορείς να σκεφτείς τί δώρο θα προσφέρω σε όλη την ανθρωπότητα, όταν ανακαλύψω ένα πέρασμα κοντά στον πόλο στις άγνωστες εκείνες περιοχές, για να καταφέρω αυτό που προς το παρόν χρειάζεται πολλούς μήνες να πραγματοποιηθεί."


Την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο, κάποιοι ενθουσιώδεις αναγνώστες του δημιούργησαν εικασίες για την ύπαρξη θαλάσσιας πορείας προς το εσωτερικό της Γης, που ξεκινά στον Βόρειο πόλο και καταλήγει στο Νότιο. Έχω εντοπίσει πως κάτι παρόμοιο είχε γράψει κι ο Athanasius Kircher το 1665 στο έργο του με τίτλο 'Subterraneous Mundus', βασισμένος ίσως σε θεωρίες του Καρτέσιου, σχετικά με τους ωκεανούς της Γης.


Είναι ενδιαφέρον ότι σχεδόν την ίδια στιγμή που γραφόταν η νουβέλα από την Shelley, απέναντι, στο Νέο Κόσμο, ο John Cleves Symmes, απόστρατος των ΗΠΑ, παρουσιάζε μια θεωρία σύμφωνα με την οποία η Γη είναι κούφια και οι δυο της πόλοι είναι στην ουσία τρύπες που οδηγούν στο κοίλο τμήμα του πλανήτη μας. Στη συνέχεια, ο ίδιος αγωνίστηκε για να πραγματοποιηθεί άμεσα ένα ταξίδι εξερεύνησης στους πόλους, ώστε να επιβεβαιωθεί πανηγυρικά η θεωρία του. Ζήτησε περίπου 100 καλώς εξοπλισμένα άτομα με έλκυθρα για να ξεκινήσει ένα ταξίδι πάνω στην παγωμένη αρκτική θάλλασα, πιστεύοντας πως θα καταφέρει να βρει μια ζεστή και πλούσια χώρα με μοναδική χλωρίδα και πανίδα. (Μπορειτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ). Εις μάτην όμως. Πέθανε σχετικά νέος, στα 49 του χρόνια, και τον αγώνα του για την οργάνωση μιας αποστολής στους πόλους της Γης ανέλαβε ο -φανατικός ακόλουθός του που ήταν και εκδότης μεγάλης εφημερίδας- Jeremiah Reynolds. Τελικά αυτός καταφέρε να πείσει την κυβέρνηση και ναυλώσε αποστολή προς την Ανταρκτική...


Ιστορικά, είναι αλήθεια πως αρκετοί Άγγλοι εξερευνητές είχαν προσπαθήσει κατά καιρόυς, ακόμα και πριν τα 1600, να βρουν μια διέξοδο προς τον Βορρά, ειδικά μέσω της Γροινλανδίας, κι αργότερα μέσω της Σιβηρίας. Υπάρχουν επισήμως καταγεγραμμένες 5-6 τέτοιες προσπάθειες, μέχρι και τις αρχές του 18ου αιώνα, αρκετές μάλιστα αναφέρονται ως προσπάθειες ανεύρεσης του Βορειοδυτικού Περάσματος, το οποίο και ανακαλύφθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα τελικά.


Τώρα το πότε ακριβώς γράφτηκε η νουβέλα του Frankenstein, μπορεί να το βρει κάποιος σε σχετικό άρθρο της wikipedia:
'Mary Shelley completed her writing in May 1817, and Frankenstein, or The Modern Prometheus was first published on 1 January 1818 by the small London publishing house of Lackington, Hughes, Harding, Mavor & Jones.'

Τονίζω ότι το 1817, η Mary ήταν μόλις 19 ετών.
Φαντάζει άτοπο να είχε μελετήσει ή έστω ακούσει την θεωρία του Symmes (η οποία παρουσιάστηκε στο ευρύ κοινό την άνοιξη του 1818). Δεν αποκλείεται όμως να είχαν προηγηθεί αυτής της ευρείας παρουσιάσης κάποιες διαλέξεις, για τις οποίες να είχε ενημερωθεί η οικογένεια Shelley, αν και τέτοιου είδους ειδήσεις και πληροφορίες ήταν δύσκολο εώς αδύνατο να μεταφερθούν από την Αμερική στην Αγγλία τόσο γρήγορα. Τα δύο αυτά γεγονότα βρίσκονται χρονικά κοντά, αλλά κανείς δεν γνωρίζει εάν και κατά πόσο επηρέαστηκε η Mary από τον Symmes -ή το αντίστροφο.



Στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου, το 1831, υπάρχει μια αναφορά στον δόκτωρα Darwin, ο οποίος ήταν ένας εκ των κορυφαίων επιστημόνων στην Αγγλία την εποχή εκείνη, και λέγεται ότι υπήρξε και πρότυπο για τον κεντρικό χαρακτήρα στην ιστορία, τον δόκτωρα Frankenstein. Ο Darwin ανήκε σε μια παράξενη ομάδα με την ονομασία Lunar Society, που είχε ιδρυθεί περίπου το 1775, στο Birmingham. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πολλές πληροφορίες για την δράση της ομάδας αυτής, αλλά κάποιοι με σιγουριά λένε ότι εκεί ανήκαν αρκετές γνωστές προσωπικότητες της χώρας, που αυτοαποκαλούνταν "lunaticks". Από την παρέα δεν έλειπαν ακόμα και φιλόσοφοι. Υπήρχαν τακτικές συγκεντρώσεις, με συζητήσεις που ήταν άλλοτε επιστημονικές -για τον ηλεκτρισμό και την γεωλογία για παράδειγμα- κι άλλοτε πνευματιστικές -για την αλχημεία και τον θάνατο. Ηλεκτρισμός, αλχημεία, γεωλογία, θάνατος, δηλαδή τα κύρια θέματα που συναντάμε και στον Frankenstein.
Υποθέτω πως κάποια σχέση πρέπει να είχε και η νεαρή Mary Shelley με την ομάδα των lunaticks, όπως υποδυκνείει αμυδρά και το περιεχόμενο της νουβέλας που την έκανε διάσημη. Η νουβέλα αυτή δημιουργήθηκε για έναν άτυπο διαγωνισμό συγγραφικής που είχε θέσει ο Lord Byron μεταξύ του ζεύγους Shelley, του John Polidori και φυσικά και του ίδιου, όταν όλοι τους είχαν βρεθεί για διακοπές στην βίλλα του Λόρδου, στην Ελβετία. Η Mary είχε πει πως εκείνες οι διακοπές ήταν η περίοδος κατά την οποία έφυγε από την παιδική ηλικία και μπήκε στην ζωή...

Συμπερασματικά, αν και πιθανώς κάποια θέματα που βρίσκουμε μέσα στη νουβέλα ήταν και θέματα συζήτησης εκείνη την εποχή στην Ευρώπη και την Αμερική, δεν παύει να είναι περίεργο το πώς γνώριζε η νεαρή Shelley και συμπεριέλαβε περίτεχνα μέσα σε ένα έργο που θεωρούν όλοι μια εκλεκτή φανταστική ιστορία γύρω από την αλχημεία, ορισμένα πράγματα που αποτέλεσαν στοιχεία μεταγενέστερων ακραίων θεωριών για τη Γη και τους πόλους της.



Θα ολοκληρώσω την ανάρτηση παραθέτοντας μία -αγνώστης ταυτότητας- παράγραφο σχετικά με την Θούλη, που είχα βρει κάποτε εδώ.

Ultima Thule is real - just go north from the island of Svalbard until the ocean drops off into the hollow earth. In 1820, Victor Frankenstein's body was carried there by his creation. Once there, Adam was accepted by the natives, and made their king.

In 1935, a team of Waffen-SS researchers made their way in, searching for the fabled homeland of the Aryan race. Adam tore them to pieces and hand-delivered their remains to Heinrich Himmler with a stern warning to stay away from Ultima Thule.

Himmler focused his attentions on Tibet after that.




1 σχόλια:

εργδημεργ είπε...

Όϊ όϊ όϊ μάνα μ'!... Πού έπεσα!

Δημιουργία τεχνητου ανθρώπου, "Σεληνιακη Εταιρεία", Βόρειος Πόλος...

Σχεδον όλες οι ψηφίδες του puzzle της παρούσας μου ανάρτησης! (Εκτος, φυσικα, απ' τους τεχνητους δορυφόρους.) Δύο αιώνες πριν!...
Κάααατι ξέραν οι Άγγλοι, που πήγαν στην Ινδία... (Δες μεταγενέστερη προσθήκη στο μέρος β' του "Θανάσιμου κινδύνου".)

Αν "αυτοι" έκαναν τα ίδια βήματα με μένα, τότε χαίρομαι που η αναζήτησή μου βρίσκεται στον σωστο δρόμο!

Νά 'σαι καλα, οικοδεσπότη! Ο κόπος σου δεν πήγε χαμένος!